Κομπόστ: Στο μπαλκόνι, βήμα-βήμα!

Το χρονικό μιας οικολογικής καστροπολιτείας που εκπορθήθηκε από... γαιοσκώληκες, με σκοπό τη δημιουργία κομπόστ στο μπαλκόνι του σπιτιού του, μας περιγράφει με κάθε λεπτομέρεια ο συνεργάτης του ΟΙΚΟ Ραζμίκ Αγαμπατιάν.

Φωτογραφίες: ΚΑΝΑΡΗΣ ΤΣΙΓΚΑΝΟΣ

Συμμετέχετε ενεργά στα προγράμματα ανακύκλωσης, σκέφτεστε οικολογικά και πρακτικά. Επιθυμείτε να ανακυκλώνετε ακόμη και τα καθημερινά υπολείμματα τροφής, αλλά το ότι ζείτε σε διαμέρισμα φαντάζει τροχοπέδη στην προσπάθειά σας. Μην ανησυχείτε όμως, γιατί ο οικιακός κάδος κομποστοποίησης είναι η εναλλακτική λύση για εσάς. Και θα σας το πρότεινα ανεπιφύλακτα. Σε αντίθεση με σήμερα που υπάρχει μεγάλη ποικιλία κομποστοποιητών (κήπου, περιστρεφόμενοι και μπαλκονιού, με γαιοσκώληκες ή χωρίς), πριν από τρία χρόνια, όταν αποφάσισα να δημιουργήσω το δικό μου βιολογικό λίπασμα, δεν ίσχυε κάτι αντίστοιχο. Δεν είχα κήπο, δεν είχα πολύ χώρο και δεν παρήγα αρκετά οργανικά απορρίμματα. Αναπόφευκτα, κατέφυγα στη λύση ενός κυλινδρικού κομποστοποιητή, κατάλληλου για μικρά νοικοκυριά, που λειτουργεί με τη βοήθεια γαιοσκωλήκων. Η τιμή του δεν ήταν απαγορευτική: στοίχιζε περίπου 130 ευρώ και το πακέτο συμπεριλάμβανε, πέραν του κάδου και μιας μικρής «αποικίας» γαιοσκωλήκων, έναν αποξηραμένο κύβο από ίνες κοκοφοίνικα.

Κομπόστ από το Α ώς το Ω.

Αρχικά τα ερωτήματα ήταν πολλά. Οι γαιοσκώληκες θα έμεναν περιορισμένοι ή θα άρχιζαν να κόβουν βόλτες στο μπαλκόνι μου; Θα μύριζε ο κάδος; Θα μαζεύονταν γύρω του μυγάκια; Ο ενθουσιασμός μου όμως υπερίσχυσε των αρχικών επιφυλάξεων και δεν άργησε να έρθει η μέρα που η μία γωνία του μπαλκονιού μου καταλήφθηκε από έναν κομποστοποιητή. Η συνέχεια θα μπορούσε να είναι η ιστορία της ακμής και παρακμής μιας μεσαιωνικής καστροπολιτείας και της τελικής αναγέννησής της, μέσα από τις στάχτες. Το έπος αυτής της πολιτείας, που κατοικείται από τους συμπαθητικούς κόκκινους γαιοσκώληκες, περιλαμβάνει πολέμους, πανδημίες, ξηρασίες και διάφορες άλλες καταστροφές.

Το ξεκίνημα φαινόταν εύκολο. Μούσκεψα τον κύβο από ίνες κοκοφοίνικα και τον άπλωσα στη βάση του κάδου, με σκοπό να αποτελέσει το θρεπτικό υπόστρωμα που θα έδινε ώθηση στην ανάπτυξη του αρχικού πληθυσμού των κοκκινωπών κατοίκων. Οι οδηγίες του κατασκευαστή για τον κάδο ήταν να περιμένω τέσσερις μήνες και μετά να αρχίσω να ρίχνω μέσα υπολείμματα από φρούτα και λαχανικά. Ετσι και έκανα. Από τη στιγμή που ξεκίνησα και για ένα χρόνο, όσο μου πήρε να αποκτήσω το πρώτο μου λίπασμα, όλα λειτουργούσαν άριστα, τίποτα δεν προλάβαινε να μυρίσει και οι γαιοσκώληκες καταβρόχθιζαν ό,τι τους έδινα.

Τα κρίσιμα λάθη!

Ομως, φευ, πάνω στον ενθουσιασμό μου, αποφάσισα να τους ταΐσω με πορτοκαλόφλουδες. Παρατήρησα ότι έκαναν φιλότιμες προσπάθειες για να τις αποδομήσουν. Οπότε τους έδωσα και δεύτερη δόση. Μετά δύο μέρες αντιλήφθηκα ότι ο κάδος είχε αποκτήσει μια δυσάρεστη οσμή και ανακάλυψα ότι ο μισός πληθυσμός είχε... αποδημήσει. Βλέπετε, τα καλόβολα πλασματάκια δεν άντεξαν το έντονα όξινο περιβάλλον που επικράτησε λόγω του κιτρικού οξέος στις πορτοκαλόφλουδες. Η κατάσταση απαιτούσε δραστικές λύσεις. Καθημερινές πλύσεις του κάδου με νερό, καλό ανακάτεμα και προσθήκη αλισίβας (σταχτόνερου), προκειμένου να φύγει η οξύτητα που εξολόθρευε τους γαιοσκώληκες και να επανέλθει η αρχική ισορροπία. Η πρώτη κρίση είχε περάσει.

Δυστυχώς, δεν πρόλαβε να περάσει ένα τρίμηνο και ήρθε το δεύτερο χτύπημα: η ξηρασία. Λόγω λανθασμένης συνεννόησης, πέρασε σχεδόν ένας ολόκληρος μήνας μέχρι να ποτιστεί ο κάδος. Μεγάλο λάθος. Αυτήν τη φορά είχα καταφέρει να εξοντώσω άθελά μου το μεγαλύτερο ποσοστό των φιλήσυχων γαιοσκωλήκων, οι οποίοι παρεμπιπτόντως ουδέποτε εγκατέλειψαν την πολιτεία τους.

Πέρασαν μήνες μέχρι να πάψει να επικρατεί νεκρική σιγή. Διότι, όσο ο κάδος έσφυζε από ζωή, υπήρχε μια υγιής «ηχορρύπανση» που προερχόταν από τη δραστήρια κινητικότητά τους μέσα στον κάδο. Δεν θα μπορούσε να λείπει από την ιστορία μας και ο στρατός των μυρμηγκιών. Μια ωραία πρωία αποφάσισαν να επιτεθούν στην πόλη! Μετά τον αρχικό πανικό, αποφάσισα να προχωρήσω σε... οχυρωματικά έργα. Το κάθε πόδι του κάδου τοποθετήθηκε μέσα σε μια γαβάθα νερό και έτσι για πρώτη φορά το κάστρο απέκτησε υδάτινη τάφρο. Στην πορεία ανακάλυψα ότι τα μυρμήγκια εμφανίστηκαν γιατί υπήρχε περίσσεια τροφής και δεν επετίθεντο στους ζωντανούς γαιοσκώληκες. Στην παρούσα φάση, ύστερα από δυόμισι χρόνια και έπειτα από όλες αυτές τις δοκιμασίες, επικρατεί ειρήνη μεταξύ των διαφορετικών φυλών και κατοίκων της πόλης. Οι γαιοσκώληκες αποδείχτηκαν πολύ φιλόξενα και αλτρουιστικά πλάσματα, αφού συμβιώνουν με κάθε λογής ζωύφια χωρίς κανένα πρόβλημα!

Χρήσιμες συμβουλές

Κάποια συμπεράσματα που αποκόμισα από αυτήν τη μικρή περιπέτεια ήταν ότι όταν ο κάδος κομποστοποίησης λειτουργεί κανονικά, δεν υπάρχουν δυσάρεστες οσμές και ότι όταν συμβαίνει το αντίθετο, σημαίνει ότι η ποσότητα των οργανικών απορριμμάτων είναι μεγαλύτερη από την απαιτούμενη. Επίσης, καλό είναι να αποφεύγουμε να ρίχνουμε φλούδες πορτοκαλιών, λεμονιών και λοιπών εσπεριδοειδών. Αντίθετα, οι γαιοσκώληκες κάνουν κυριολεκτικά πάρτι με τις πατατόφλουδες και με ό,τι έχει να κάνει με ζυμαρικά και ψωμιά. Το εβδομαδιαίο πότισμα συνιστάται, ενώ ο κάδος πρέπει να τοποθετείται σε σκιερό μέρος. Τις δε κρύες μέρες, η προσθήκη μιας κουβέρτας που θα τον καλύπτει και θα τον προστατεύει δεν είναι κακή ιδέα. Τέλος, η υπομονή είναι χρυσός κανόνας. Αν τηρούνται όλα τα παραπάνω, τότε θα έχετε τη χαρά να απολαύσετε το καλύτερο βιολογικό κομπόστ (το κομπόστ γαιοσκωλήκων θεωρείται κλάσεις ανώτερο από οποιοδήποτε άλλο) και να γοητευτείτε από το χορό των ακούραστων εργατών μιας δικής σας καστροπολιτείας!

Τι κάδο να διαλέξω;

Για όλους όσοι ζούμε σε διαμέρισμα και όχι σε μονοκατοικία με κήπο και αδυνατούμε να καταφύγουμε στην παραδοσιακή μέθοδο του λάκκου για τη δημιουργία κομπόστ, όπου απλώς θάβουμε τα οργανικά απορρίμματά μας με σκοπό να γίνουν ένα πρώτης τάξεως βιολογικό λίπασμα, ο κάδος κομπόστ είναι η μόνη λύση. Σήμερα πλέον στο εμπόριο κυκλοφορούν τρία διαφορετικά είδη κομποστοποιητών. Αυτοί που τοποθετούνται σε κήπους, οι περιστρεφόμενοι που είναι ιδανικοί για όλους τους χώρους και εκείνοι που είναι κατάλληλοι για μπαλκόνια. Εμείς θα αναφερθούμε κυρίως στις δύο τελευταίες κατηγορίες. Οι περιστρεφόμενοι λειτουργούν αυτόνομα και κομποστοποιούν όλα τα αποφάγια, είτε είναι φυτικής προέλευσης είτε ζωικής. Δεν λειτουργούν με γαιοσκώληκες, αλλά με τη βοήθεια μικροοργανισμών που επιταχύνουν τις αερόβιες ζυμώσεις. Από την πλευρά τους οι κάδοι μπαλκονιού -συνήθως κυκλικού σχήματος για την αποφυγή δημιουργίας εστιών ανεπιθύμητων βακτηριδίων- λειτουργούν κυρίως με τη βοήθεια γαιοσκωλήκων. Στο ρεπορτάζ σάς παρουσιάζουμε ενδεικτικά κάποιους κάδους που είναι ιδανικοί για το μπαλκόνι σας.

1.Κάδoς μπαλκονιού Can-o-worms

Αυστραλέζικος κάδος, κατάλληλος για μπαλκόνια διαμερισμάτων. Λειτουργεί με τη βοήθεια γαιοσκωλήκων οι οποίοι ξεκινούν από το πρώτο επίπεδο-δίσκο και, καθώς προστίθεται τροφή, σκαρφαλώνουν σταδιακά μέχρι το τελευταίο. Οταν πληρωθεί ο ανώτερος δίσκος, τότε αδειάζουμε τον αρχικό και τον τοποθετούμε πάνω από όλους τους άλλους. Τέλος, στη βάση του παράγεται υγρό λίπασμα. Είναι κατασκευασμένος από 100% ανακυκλωμένο πλαστικό. Εχει χωρητικότητα 70 lit και η τιμή του είναι περίπου 120 ευρώ. Εισαγωγή - Διάθεση: Βελτιωτική / Φυτώρια Αντεμισάρη Α.Ε. / Βio Composter.

2. Περιστρεφόμενoς κάδος JK 125

Σουηδικός κομποστοποιητής κλειστού συστήματος, που λειτουργεί με την τεχνική της αεροβίου ζυμώσεως και τη βοήθεια μικροοργανισμών. Ιδανικός για τις ανάγκες ενός νοικοκυριού, κομποστοποιεί σε διάστημα 3 - 4 εβδομάδων όλα τα υπολείμματα τροφής από κρέας, ψάρι και τυρί έως και εσπεριδοειδή. Χωρητικότητες: 125 lit (από 484 ευρώ), 270 lit (από 678 ευρώ), 400 lit (από 1.512,5 ευρώ). Εισαγωγή - Διάθεση: Βελτιωτική.

3. Κάδoς μπαλκονιού Bokashi

Αυστραλέζικος κάδος που μπορεί να τοποθετηθεί στην κουζίνα ή στο μπαλκόνι και είναι σε θέση να κομποστοποιήσει όλα τα υπολείμματα τροφών, ακόμη και ζωικής προέλευσης. Η διαδικασία αποδόμησης των απορριμμάτων επιτυγχάνεται με τη βοήθεια μικροοργανισμών ΕΜ (Effective Microorganisms). Εχει χωρητικότητα 18 lit και κόστος περίπου 67 ευρώ. Εισαγωγή - Διάθεση: Βελτιωτική / Φυτώρια Αντεμισάρη Α.Ε.

ΤΙ ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΟΥΜΕ

• φλούδες από φρούτα και λαχανικά (εξαιρούνται τα εσπεριδοειδή)
• χαρτί κουζίνας και χαρτοπετσέτες
• τσόφλια αυγού
• κατακάθια καφέ και τσαγιού
• στάχτη από τζάκι
• πεσμένα φύλλα
• κομμένο γρασίδι

Οδηγίες χρήσης

Για αρχή τοποθετούμε στον κάδο (επίπεδο 2) τον βρεγμένο κύβο από ίνες κοκοφοίνικα, που λειτουργεί ως θρεπτικό υπόστρωμα και τους γαιοσκώληκες. Μετά ένα διάστημα αναμονής 4 μηνών, στο οποίο οι γαιοσκώληκες πολλαπλασιάζονται, αρχίζουμε το κομπόστ. Μαζεύουμε δηλαδή υπολείμματα τροφής (λαχανικά κ.ά), τα κομματιάζουμε, τα ανακατεύουμε και τα ρίχνουμε (αρχικά στα επίπεδο 2 και 3 και, αφού αυτά γεμίσουν, στο 4) ως τροφή των γαιοσκωλήκων. Προσθέτουμε στο μείγμα λίγο νερό. Την επόμενη μέρα αδειάζουμε το νερό από την ειδική κάνουλα αποστράγγισης στη βάση του κάδου (επίπεδο 1) σουρώνοντάς το, για να διασώσουμε τους γαιοσκώληκες και τους γόνους που μπορεί να παρασύρθηκαν.

Ο,τι πιάσουμε στο «δίχτυ» μας το ρίχνουμε πάλι μέσα. Το νερό που προκύπτει το χρησιμοποιούμε ως υγρό λίπασμα με το οποίο ποτίζουμε τις γλάστρες μας. Αυτή η διαδικασία επαναλαμβάνεται ανά 4 - 5 μέρες. Οταν το βιολογικό λίπασμα (επίπεδο 2) είναι έτοιμο (στον συγκεκριμένο κάδο εγώ το απέκτησα σε 12 μήνες), εμπλουτίζουμε το χώμα στις γλάστρες μας για να έχουμε υγιέστατα και ανθηρά φυτά, έχοντας καταφέρει παράλληλα να μειώσουμε τα απορρίμματά μας έως και 40%. Και ξεκινάμε από την αρχή. Τοποθετούμε τον άδειο πια δίσκο (επίπεδο 2), πάνω από τον 4 κ.ο.κ